Çapraşık dişleri düzeltmek için yaygın olarak kullanılan iki tedavi yöntemi vardır: birincisi geleneksel sabit diş teli tedavisi ve ikincisi son zamanlarda giderek yaygınlaşan şeffaf plak tedavisidir.
Geleneksel diş teli tedavisi, diş üzerine braketlerin yapıştırılması ve içerisinden metal tellerin geçirilmesiyle uygulanan bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi yönteminde amaç dişlere bağlı olan tellerin hareket ettirilmesiyle dişlerin düzeltilmesidir. Geçmişe dönüp baktığımızda sabit diş telleri ilk olarak 1800’lü yıllarda kullanılmaya başlanmış ve bazı değişiklikler göstererek günümüze kadar gelmiştir. Dişlere tel yardımıyla verilen hareketin mantığı aynı kalsa da kullanılan malzemelerin türü zaman içerisinde çeşitlenmiştir. Günümüzde yaygın olarak diş üzerine yapıştırılan braketler metalden veya porselenden üretilmektedir. Metalden üretilen braketler gri renkteyken porselenden üretilen braketler beyaz renktedir. Fakat her ikisinin içerisinden de gri renkte metal bir tel geçmektedir.
Teknolojinin ilerlemesiyle diş düzeltme (ortodonti) tedavisinde kullanılan yöntemler de gelişmiştir. Gelişen teknolojiyle birlikte şeffaf plak tedavisi ortaya çıkmıştır ve 2000’li yıllardan itibaren yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Şeffaf plakların ilk kez ortaya çıktığı dönemde dişlerdeki ufak çapraşıklıkları düzeltilmesi için kullanılacağı düşünülmüştür. Fakat şeffaf plak teknikleri de zaman içerisinde gelişmiş ve ileri düzey diş çapraşıklığı tedavisinde de başarılı sonuçlar alındığı görülmüştür. Şeffaf plaklara günlük dilde görünmez diş teli, invisaling, aligner, telsiz ortodonti veya diş plağı da denilmektedir.
Peki bu iki yöntem arasındaki farklar nelerdir? Ortodonti tedavisi olacak kişilerin beklentileri arasında tedavi boyunca dişlerinin estetik görünümünün bozulmaması, tedavinin ağrısız olması ve kısa sürede sonuç alınması gibi istekler bulunur. Gelin şeffaf plakların ve diş tellerinin bu tarz beklentilere nasıl cevap verdiğini karşılaştırmalı olarak inceleyelim:
Tedavinin Planlanması: Şeffaf plak tedavisinin tüm süreçleri tedaviye başlamadan önce 3 boyutlu simülasyon üzerinde planlanır. Böylelikle kullanıcılar dişlerinin tedavi sonunda alacağı şekli ve tedavi planını önceden görebilir. Fakat diş teli tedavisinde tedavi bitmeden dişlerin alacağı son hal gösterilemez ve tedavi planı görsel olarak çıkartılamaz.
Estetik Kaygı: Şeffaf plaklar isminden de anlaşılacağı üzere şeffaf malzemeden üretilirler. Bu yapısı sayesinde dışarıdan bakıldığı zaman varlığı fark edilmez ve günlük kullanımda estetik açıdan sorun oluşturmaz. Diğer taraftan diş telleri sabit olarak dişlerin üzerinde bulunur ve kullanılan metal telin görüntüsü estetik açıdan kullanıcıları rahatsız eder.
Tedavi Süresi: Şeffaf plaklar düzenli kullanıldığında diş teline kıyasla çoğu vaka için daha hızlı sonuç vermektedir. Fakat hızlı sonuç alabilmek için plakların günde en az 22 saat kullanılması gerekmektedir.
Kullanım Kolaylığı: Kullanıcılar şeffaf plakları gün içerisinde yemek yerken, içecek içerken veya dişlerini fırçalarken rahatlıkla çıkartılabilir. Diş telleri ise sürekli ağzınızda kalır, sadece hekimler tarafından takılıp çıkartılabilir.
Yeme/İçme Rahatlığı: Yemek yeme ve içecek içme sırasında şeffaf plaklar çıkartılarak yeme içme alışkanlığı normal şekilde devam ettirilir, herhangi bir kısıtlama bulunmaz. Diş teli tedavisinde ise kuru yemiş gibi sert yiyeceklerin yenilmesi tavsiye edilmez çünkü bu tarz yiyecekler diş telinin kopmasına veya braketlerin kırılmasına neden olabilir. Tel tedavisi olan kişilerin asitli içeceklerden ve diş üzerinde leke bırakabilecek kahve veya çay gibi içeceklerden uzak durması tavsiye edilir. Bunun nedeni; braketler dişe yapıştırılırken dişin en üst tabakası olan minenin aşındırılmasıdır. Aşındırma işleminin sonucunda dişin cilalı yüzeyi matlaşır ve diş daha çabuk renk değişimine uğrar.
Ağrı Oluşumu: Her yeni şeffaf plak ilk kez kullanılmaya başlandığında birkaç gün ağrı yapabilir, bunun nedeni dişlerin hareket etmesidir. Dişler hareketini tamamladığında ağrılar da bitecektir. Diş telinin sebep olduğu ağrı şeffaf plağa göre daha fazladır. Tedavi süresince diş telinin kalınlığı arttıkça ağrının şiddeti de artmaktadır. Bunun haricinde metal braketler ve tel dudak içerisine takılabilir, ağız içinde yara oluşturabilir.
Diş Temizliği: Şeffaf plaklar çıkartılabilir olduğu için kullanıcılar dişlerini her zamanki gibi fırçalayabilir. Şeffaf plakların temizliği ise su ile kolayca yapılabilir. Tel tedavisinde dişlerin bakımı ise biraz daha zahmetlidir. Dişler için yumuşak başlı diş fırçası ve diş teli araları için ekstra ara yüz fırçasının kullanılması gerekir.
Uzaktan Takip: Şeffaf plak tedavisinde dişlerin gelişimi online olarak takip edilebilmektedir. Kullanıcılar ağız içi fotoğraflarını düzenli olarak ortodontistleriyle paylaşır, ortodontistler de dişlerin gelişimine göre hangi plakların kullanılması gerektiğine karar verir. Bu sayede yorucu ve stresli fiziksel muayenelere gerek kalmaz. Diş teli tedavisinde ise hekimlerin düzenli olarak fiziksel muayene yapması ve tellerin yönünü ayarlaması gerekmektedir. Bu nedenle online tedavi seçeneği bulunmamaktadır.
Dişleri Koruma: Parafonksiyonel alışkanlığı olan hastalarda (kalem ısırma, tırnak yeme gibi) şeffaf plaklar diş üzerindeki aşınmaları da önlemiş olurlar. Ayrıca tedavi boyunca dişlerin daha beyaz kalmasını sağlar ve dişlerde kırılmaya neden olmazlar. Diğer taraftan diş teli kullanımında dişe yüklenen aşırı kuvvet bazı durumlarda dişlerin kırılmasına neden olabilir.
Ortodonti tedavisi olmaya karar vermiş kişilerin ne istediğinden ve ne istemediğinden emin olmaları gerekmektedir. Teknolojinin ilerlemesiyle ortaya çıkmış şeffaf plak yöntemi geleneksel diş teli tedavisine göre oldukça avantajlıdır. Fakat unutulmamalıdır ki hangi yönteme karar verilirse verilsin tedavi boyunca istikrarlı ve sabırlı olunması gerekmektedir.